Sabun Cevizi (Sapindus mukorassi) Nedir?

Sabun cevizi (ingilizce soap nut) Hindistan, Nepal ve güney Çin’de doğal olarak yetişen Sapundis Mukorassi ağacının kurumuş meyveleridir. Nepal’de reetha olarak adlandırılan bu ağaç yılda 30-35 kg meyve verir. Sapundaceae familyasına ait türlerden biri olan Sapindus Mukorassi diğer türlere oranla en yüksek seviyede saponin içerir. Saponin bitkileri mantar, bakteri ve virüslerden koruyan bir sekonder metabolittir. Suyla temas ettiğinde köpürür zira sabun kelimesi Latince –sapo kelimesinden gelir.

Sabun cevizi geleneksel Hint tedavi yöntemi olan Ayurveda tıbbında saç ve deri problemleri (saç biti egzema ve sedef) ve dahili olarak alındığında (migren, epilepsi gibi) kimi rahatsızlıkları tedavi edici olarak yüzlerce yıl kullanılmış. Günümüzde zararlı kimyasallar içeren temizlik ürünlerine karşı ekolojik, ekonomik, hipoalerjenik(düşük alerji riskine sahip) çevre dostu bir alternatif olarak karşımıza çıkıyor.

Ben burada daha çok temizleyici özelliğinden bahsedeceğim. Başta çamaşır deterjanı ve şampuan olmak üzere bir çok kullanım alanı var.

ÇAMAŞIR DETERJANI

Araştırmalarıma göre sabun cevizinin en yaygın kullanımı çamaşır yıkamada deterjan olarak karşıma çıktı. Ben de bu amaçla almıştım ancak diğer kullanım alanları da mantıklı görünüyor. Çamaşır yıkamada şöyle kullanılıyor. Satın aldığınız sabun cevizi paketinden çıkan küçük bez torbanın içine 4-6 adet (çamaşır çok kirliyse 5-8 adet) konulur ve torbanın ağzı yıkama sırasında açılmaması için bağlanır.(Eğer torba yoksa bir çorabı bu amaçla kullanabilirsiniz.) Buradan sonrası normal çamaşır yıkama işlemi; ekstra deterjan ve yumuşatıcı kullanmanıza gerek yok. İnatçı kirler ve daha yumuşak çamaşırlar için 1 ölçek çamaşır sodası ile 1 ölçek elma sirkesini 2 ölçek su ile karıştırıp makinenin deterjan bölümüne koyabilirsiniz. Durulama sırasında sabun cevizi torbanızı çıkarmaya gerek yok çünkü soğuk suda çok aktif halde deği hatta bu aşamada çamaşırları yumuşatıcı etkisini gösteriyor. Aynı torbayı 5-6 kez (suyun özelliği ve sıcaklığa bağlı olarak değişebilir) kullanarak çamaşırlarınızı yıkayabilirsiniz. Sabun cevizinin kendine has elma sirkesine benzeyen kokusu torbadan gittiğinde içindeki saponin tamamen bitmiş demektir. Artık torbaya yenilerini koyabilirsiniz.

Atılma zamanı gelen sabun cevizleri böyle görünür.

• Saponin suyla ne kadar çok temas ederse o kadar çok ortaya çıkıyor bu yüzden makineyi çok fazla çamaşırla doldurmayın.
• Sabun cevizi ile çamaşırlarınız yıpranmaz ve renklerini kaybetmez.
• Her tür tekstilde kullanılabilir.
• Sabun cevizi ile yıkanan çamaşırlar kötü kokmuyor. Torbaya lavanta gibi aromatik yağlar damalatıldığını duydum ama bence gerek yok.
• Doğaya, kendinize ve sevdiklerinize zarar vermeden çamaşırlarınızı yıkadınız şimdi işi bitmiş olan cevizleri güvenle bahçenize atabilir ya da kompost kutunuza atıp gübre elde edebilirsiniz.

ŞAMPUAN

Yaklaşık iki avuç sabun cevizi elde ufalandıktan sonra 2-3 litre suya eklenip kaynatılarak sabun cevizi sıvısı elde edilir. Sıcaklıkla birlikte saponin açığa çıkarak yüzeyde köpükler oluşturur. Soğuyunca süzülür ve bir şişeye doldurulur. İstenirse saçın özelliğine göre birkaç damla (kepek için biberiye, sedir ya da limon) soğuk sıkım uçucu yağ eklenebilir. Saça sürüldükten sonra 5-10 dakika bekletilip durulanır. Yumuşatıcı olarak istenirse durulama suyuna doğal elma sirkesi eklenebilir.

• Hassas ve alerjik ciltler için uygundur.
• Gözle temas ettiğinde yanmaya neden olur hemen suyla durulanmalıdır.
• Sabun cevizi Hindistan’da saç bitleri için kullanılırmış.
• Sabun cevizinin saç dökülmesine iyi geldiğini okumuştum.

BULAŞIK DETERJANI

Sabun cevizini bulaşık makinesinde deterjan olarak hiç kullanmadım. Alışageldiğimiz kimyasal bulaşık deterjanları kadar köpük oluşturmayacağını çünkü içinde SLS( sodyum lauryl sülfat) gibi zararlı sentetik yüzey aktif maddeler barındırmadığını biliyorum. Makinenin parlatıcı bölümüne doğal elma sirkesi, tabanına da 3-4 adet sabun cevizi (ya da sabun cevizi sıvısı) konularak bulaşıklar yıkanabilir. Deneyen olursa sonucu bildirsin lütfen:)

DİĞER KULLANIM ALANLARI

• Bitkilerinizi böceklerden, evinizi haşerelerden korumak için sabun cevizi sıvısı kullanılabilir.
• Sebze ve meyveleri toksinlerden arındırmak için sabun cevizi sıvısı eklenmiş suda bekletebilir ve durulayabilirsiniz.
• Hintliler sabun cevizi suyunda ıslatılan bir bezle mücevherlerini ovarak parlatırlarmış.

SAKLANMASI

Sabun cevizleri nemden uzak tutulmalıdır aksi halde saponin aktif hale gelebilir. Sabun cevizi sıvısı buzdolabında saklanmalı, ömrünü uzatmak için buz kalıplarında dondurulabilir.

Bir önceki içeriğimize https://www.terradogalyasam.com/blog/icerik/portakal-cicegi-yagi bağlantısından ulaşabilirsiniz.